Het onbegrip in communicatie is met regelmaat te wijten aan liefde. Liefde voor iemand is vaak wat het moeilijk maakt de eigen verlangens uit te spreken. Men is bang de ander te kwetsen. In het dagelijkse leven speelt deze dynamiek al. In de laatste levensfase helemaal. De onuitputtelijke liefde voor elkaar draagt in de laatste levensfase met regelmaat juist bij aan ruis en onrust. Een zorg die soms benauwend of zelfs remmend kan zijn en het stromen van de fijne energie tussen mensen doet staken. Ondanks alle juiste intenties die eronder liggen. En zo lopen gezinnen geregeld vast en wordt mijn hulp ingeroepen door thuiszorg, buurtteams, huisartsen, oncologische verpleegkundige of uiteraard direct door het gezin zelf.
Langere tijd liep ik aan de zijlijn mee met dit prachtige gezin. Soms dichtbij, vaak op afstand. Een-op-eengesprekken met leden van het gezin, gesprekken met de echtelieden en zeker ook gesprekken met het gehele gezin. De onderwerpen die voorbijkomen: boosheid, verdriet, plezier, verlangens, angsten, de ziekte, dagelijkse onderwerpen, bang voor een leven zonder, angst voor het achterlaten, vragen over het onbekende, angst om vergeten te worden en zeker ook vraagstukken over zingeving. De diversiteit is groot en ik golf mee tijdens mijn reis aan de zijlijn. Zo groeien zij als individu, en samen, toe naar het onvermijdelijke.
Op een vroege ochtend word ik gebeld: “Patty, wil je komen? Ik wil praten.” Ik snel naar het woonhuis en zie paniek in de ogen. “Vertel eens”, is wat ik vraag. Woorden volgen over wat er diep van binnen speelt en wat het licht nog niet bereikt had. Ik ben de spiegel en wat deze persoon zichzelf hoort zeggen is: “Ik ben echt heel ziek, ik wil het hardop uitspreken naar mezelf en naar mijn liefste. Ik wil ze hardop kunnen zeggen: Ik wil niet dood, maar zo wil ik niet meer leven.” De woorden komen er als een waterval uit. Blijkbaar was dit ‘het’ moment. Dit moest op dit moment hardop worden uitgesproken en gedeeld. “Wil je me nu helpen dit bericht te delen met mijn partner?” En zo volgt een intiem en puur gesprek. Een gesprek zonder ruis. Een heel liefdevol, veilig een eerlijk gesprek. Bij het weggaan een dikke kus met een blik die ik nooit zal vergeten. Het was goed. De liefde kon stromen, zij kon gaan en hij kon haar laten gaan. De grootste vorm van liefde was bereikt.
Deze begeleiding bij leven was verspreid over meerdere gesprekken in de tijd. Gesprekken over de puurheid en zeker ook over de rauwheid van het leven. Gesprekken waarin het creëren van een veilige bedding het allerbelangrijkste was. Waarna, vanuit dat gevoel van veiligheid, moeilijke onderwerpen, gevoelens en verlangens op tafel gelegd konden worden en het licht zagen. Op die wijze kon er naar gekeken en over gesproken worden en zo kregen ze ruimte om op de juiste momenten onderwerp van gesprek te zijn in het gezin en tussen de partners onderling.
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, juli/augustus (4/2024).
Patty Duijn is rouwdeskundige, uitvaart-begeleider en ‘rouwdoula’ en geeft leiding aan Team Patty Duijn.
