Glasnevin in Dublin ©EO
Wat vertelt een begraafplaats over de cultuur en historie van een land? Die vraag staat centraal in de nieuwe documentaireserie Gewijde Grond. In de vijfdelige serie van de Evangelische Omroep reist presentator Kefah Allush langs begraafplaatsen op Sicilië, in Amsterdam, Dublin, Sarajevo en Lissabon; op zoek naar de ziel van Europa. “Een begraafplaats is als een geschiedenisboek”, vertelt Allush. “Je ontdekt er hoe geleefd en gestorven werd, leert wie de schurken en helden waren van revoluties, machtsgrepen en vergeten missies en hoe religie en moraal hiermee verweven zijn.” Vijf weken lang, vanaf zondag 18 juni, 22:38 uur, NPO 2.
Sicilië
Gewijde Grond start op Sicilië, het eiland dat door zijn centrale ligging altijd andere culturen te gast heeft gehad en waar menig vluchteling aan wal komt, op zoek naar een beter leven. De EO-presentator bezoekt hier Pozzallo, waar alles draait om gastvrijheid en familie – van de heilige familie tot de maffia. Uitzending: 18 juni.
Amsterdam
De tocht van Kefah Allush door de Europese cultuurhistorie wordt vervolgd op begraafplaats Beth Haim; de oudste nog in gebruik zijnde Joodse begraafplaats van de westerse wereld. Allush: “Alle begraafplaatsen die we bezoeken, zijn nog in gebruik. Beth Haim werd in de Gouden Eeuw opgericht door uit hun thuisland verdreven Portugese Joden, die naar Amsterdam vluchtten vanwege de godsdienstvrijheid en tolerantie in de Lage Landen, maar ook nu worden hier nog mensen begraven. Er wordt elke dag nieuwe geschiedenis gemaakt.” Op Beth Haim ligt ook de slaaf Elieser begraven, hij had eigenlijk buiten de omheining moeten liggen, maar hij ligt op een A-locatie, saillant genoeg naast een slavenhandelaar. Uitzending: 25 juni.
Dublin
De derde halte van de reis langs Europese begraafplaats is Dublin (Ierland), waar Kefah Allush de grote begraafplaats Glasnevin bezoekt. Hier werden voor het eerst in de Ierse geschiedenis katholieken en alle andere gelovigen en ongelovigen volgens hun eigen gebruiken en rituelen ter aarde besteld. Deze dodenakker draagt de sporen van de grote onafhankelijkheidstrijd van de Ieren die zich aan het Britse protestantse juk ontworstelden. Uitzending: 2 juli.
Sarajevo
Welke informatie leggen de aan elkaar grenzende begraafplaatsen Lion, Sint Marc en Sehid bloot over de geschiedenis van Sarajevo? Eigenlijk is heel Sarajevo een lieux de memoire; een plaats van herinnering. Deze stad, die vanwege haar religieuze diversiteit bekendstond als ‘het Jeruzalem van Europa’ is het meetingpoint tussen Oost en West. “Sarajevo heeft een bewogen geschiedenis”, zegt Allush. “De Eerste Wereldoorlog werd hier ingeluid. Bovendien werd op de begraafplaatsen die wij bezoeken tijdens de Joegoslavische oorlog en het beleg van Sarajevo in de jaren negentig nog gevochten door scherpschutters.” Hoewel de fysieke en emotionele littekens een generatie later nog overal in de stad zichtbaar zijn, gaat de jonge generatie aan de slag om de demonen van nationalisme en onverdraagzaamheid te bezweren. Uitzending: 9 juli.
Lissabon
Lissabon is het eindstation van Gewijde Grond. In de laatste aflevering staat één van de mooiste dodenakkers van Europa centraal: Cimetério dos Prazeres oftewel de begraafplaats van plezier. Een hoog gelegen necropolis met straten en huisjes, die een afspiegeling is van de bruisende lagergelegen stad van de levenden. Deze wereldstad aan de Taag werd in de achttiende eeuw geteisterd door een enorme aardbeving en een tsunami. Deze schok verwoestte niet alleen de binnenstad, maar was ook een keerpunt op het gebied van religie en filosofie. Hoe kon God dit toelaten? Uitzending: 16 juli.
Presentatie: Kefah Allush; research: Janine van Dijk, Judith Holtackers; productie: Manon de Gier; camera: Maarten Kramer; geluid: Mark Witte; montage: Noël van Rens; regie: Wilberry Jakobs; eindredactie: Ida Overdijk.
Gewijde Grond wordt geproduceerd door de EO om de breedte van de christelijke kerken in Nederland te representeren.
