Dit interview is eerder gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, oktober 2015
Nienke van Endenburg geeft les op de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit van Utrecht en is rouwbegeleider voor huisdiereigenaren.
Hoe werkt rouwbegeleiding als het gaat om een overleden huisdier?
“Het is ten eerste heel belangrijk hoe de relatie tussen de baas en het dier is. Dat is bij sommigen heel sterk. Ik zie in mijn praktijk vaak dat er naast het overlijden van het dier er ook wel andere problemen zijn. Juist het doodgaan van een huisdier kan dan alles uit balans brengen. Ik heb een aantal begeleidende gesprekken met de eigenaren van het huisdier. De problemen die ik tegenkom zijn bijvoorbeeld dat het baasje geen afscheid heeft kunnen nemen, omdat het dier heel plotseling is overleden. We kunnen dan een afscheidsritueel houden. Het baasje laat een wensballon op, schrijft een brief, maakt een fotoboek of een schilderij. Soms blijven de beelden van de euthanasie van het dier scherp op het netvlies van het baasje. Dan kan ik EMDR (een traumatherapie, red.) toepassen of mindfullness. Het is afhankelijk van waar mensen behoefte aan hebben.”
Kunt u zich voorstellen dat sommige mensen rouwbegeleiding voor het overlijden van een huisdier overdreven vinden?
“Voor sommige mensen is een hond maar een hond. Maar voor 80 procent van de honden- en kattenbezitters is het huisdier echt een onderdeel van het gezin. Ik vind het oké om te rouwen en daarbij hulp te zoeken als dat nodig is. Rituelen en een goed rouwproces zorgen ervoor dat je uiteindelijk weer door kunt met je leven.”
Is er een verschil tussen hoe volwassenen of kinderen met het overlijden van een huisdier omgaan?
“Kinderen zijn meestal vooral heel nieuwsgierig naar wat er gebeurt wanneer het huisdier bijvoorbeeld geëuthanaseerd wordt bij de dierenarts. Het is dan belangrijk om dat op kinderniveau te kunnen uitleggen. Dierenartsen kunnen dat in veel gevallen prima zelf. Maar wanneer er bijvoorbeeld een gezin komt dat de hond moet laten inslapen en daarvan eerder bijvoorbeeld een broertje of zusje is overleden, dan kan dat overlijden heel zwaar zijn en dan is dat te veel voor de dierenarts om dat te begeleiden.”
Is rouwen om een huisdier vergelijkbaar met rouwen om een mens?
“Een heleboel rouwverschijnselen zijn hetzelfde. Een baasje ervaart verdriet, kan bijvoorbeeld slecht eten of slapen. Alleen staat het rouwen om een dier meestal op een ander niveau. Afhankelijk van hoe gehecht het baasje is, kan het verlies van een huisdier echter erger zijn dan bijvoorbeeld dat van een oom. Een huisdier maakt voor veel mensen een groot deel uit van het dagelijks leven. Een oom zie je niet altijd iedere dag. Het komt bovendien vaak voor dat mensen niet verwachten uiteindelijk zo veel verdriet te hebben van een overleden huisdier. Ze vragen zich dan af of het wel normaal is. Voor hen is het een oplichting om te horen: u bent heel normaal. Gemiddeld duurt de rouwperiode 8,5 maand. Het vraagt dus wel wat tijd. Logisch ook, een overleden huisdier is nu eenmaal geen kapotte koelkast die je zomaar vervangt.”
Kijkt u door uw werk anders naar de dood? En de dood van uw huisdieren?
“Nee niet echt. Als een van mijn honden zou overlijden, dan zou ik daar wel heel veel verdriet van hebben. Ik heb honden, katten, konijnen, cavia’s, schapen en paarden. Ik hou van al mijn dieren, maar er zit natuurlijk wel een aantal bijzondere bij. Wanneer de cavia’s van mijn kinderen zouden doodgaan, voelt dat toch anders dan wanneer dat zou gebeuren met mijn paard en mijn kat waarmee ik een heel andere band heb. En toch, dieren gaan meestal dood voordat jij doodgaat. Dat is nu eenmaal zo.”
auteur: Alexandra Sweers
