Door Barend van de Kraats
Als u geregeld een vakbeurs of -bijeenkomst bezoekt, is het u wellicht ook opgevallen: steeds vaker worden dit soort bijeenkomsten bezocht door relatief jonge, overigens vaak vrouwelijke, ondernemers. Een belangrijke trend wordt bij zo’n gelegenheid zichtbaar: een nieuwe generatie ondernemers wordt actief in de uitvaartbranche.
Voor een belangrijk deel bestaat die nieuwe generatie uit zzp’ers en start-ups. Het aantal zzp’ers in de branche is namelijk sterk gegroeid: van 565 in 2008 tot 1.590 vorig jaar. Maar de komende jaren zullen we ook belangrijke veranderingen zien bij de middelgrote uitvaartondernemingen. Veel van deze bedrijven zijn nog echte familiebedrijven. Een interessante vraag is dan ook: wat gaat er de komende vijf tot tien jaar gebeuren als de huidige generatie van vaak wat oudere ondernemers met pensioen gaat?
Eén ding lijkt wel zeker: de opvolgers van de huidige generatie komen niet in een gespreid bedje terecht. Het aandeel middelgrote uitvaartondernemingen daalt al tijden gestaag en die trend zou zich kunnen versnellen als de komende jaren te veel uitvaartbedrijven onvoldoende voorbereid het opvolgings- of verkoopproces ingaan.
De rijke tradities van een familiebedrijf, vaak genoemd als een krachtig voordeel, kunnen er juist de oorzaak van zijn dat de familie niet voldoende voorbereid is op de bedrijfsoverdracht. Door deze tradities zijn zaken soms onbespreekbaar geworden. Op de momenten dat het erom gaat – zoals bij grote investeringsbeslissingen of bedrijfsopvolging – zijn goed overwogen beslissingen daardoor bijna niet meer mogelijk.
Om ingewikkelde discussies en wellicht zelfs conflict te voorkomen, kunnen familiebedrijven een zogenoemd familiestatuut opstellen. In het familiestatuut worden afspraken en elementaire zaken vastgelegd, zoals de identiteit, de visie en missie van het bedrijf. Maar ook juridische en financiële afspraken zoals de bestuursstructuur, dividendafspraken en de procedure bij bedrijfsopvolging.
In de praktijk blijkt het niet altijd even eenvoudig om tot de opstelling van zo’n familiestatuut te komen. Dat begint al met het vinden van de tijd en de rust om met elkaar om de tafel te gaan. Zeker in een uitvaartonderneming kan de telefoon 24 uur per dag gaan en moet er vervolgens direct in actie worden gekomen. En als het gelukt is om iedereen om de tafel te krijgen, is de volgende uitdaging om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen.
Diverse onderzoeken bevestigen dat mkb-bedrijven vaak niet goed voorbereid zijn op de bedrijfsopvolging of overname. Tegelijkertijd zijn de huidige directeuren wel zeer begaan met de continuïteit van de onderneming en hebben ze echt wel een beeld wat daarvoor nodig is. Zo blijkt uit onderzoek van ING dat ruim de helft van de huidige directeuren in familiebedrijven het voor de continuïteit van het bedrijf van groot belang vindt dat de nieuwe directeur innovatiever is dan zijzelf.
De uitdaging voor de nieuwe generatie ondernemers binnen middelgrote uitvaartbedrijven is dan ook om de kracht van traditie en de noodzaak van vernieuwing met elkaar te combineren. Dat is een moeilijke opgave, maar het kán. Als we over tien jaar kunnen concluderen dat het middelgrote uitvaartbedrijf na jaren van daling goed stand heeft gehouden, dan is de nieuwe generatie ruimschoots geslaagd in deze opgave.
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, mei 2019 (5/2019).
Barend van de Kraats is Associate partner bij The Alignment House.
