Door Pieter Koster
Fraude waarbij gebruik gemaakt wordt van een overlijdensadvertentie. In hoeverre acht u dit een reëel risico? Als u deze vraag ontkennend beantwoordt, is het niet onmogelijk dat u of een van uw opdrachtgevers een volgend slachtoffer wordt van een fraudepoging. Bijvoorbeeld via WhatsApp. Bij deze fraudepoging kan het gaan om een appje van een ‘familielid’ met het verzoek tijdelijk geld voor te schieten. Het ‘familielid’ heeft dringend geld nodig voor een uitgave die niet was voorzien. Hij belooft wel het geld snel weer terug te betalen.
In werkelijkheid komt het appje van een oplichter die zich voordoet als familielid en daarbij zeer geraffineerd te werk gaat. Eerst krijgt u een appje dat het ‘familielid’ een nieuw telefoonnummer heeft. Uiteraard met bijpassende profielfoto, gevonden op social media. Daarnaast is er goed gelet op het door u gebezigde taalgebruik. Meestal is er wel enige tijd oppervlakkig contact met het ‘familielid’, maar kritische vragen worden door de oplichter handig gepareerd of niet beantwoord.
Zo ging het ook in een recent geval van oplichting waarbij gebruik werd gemaakt van een overlijdensadvertentie. Een vader was overleden. Een ‘zoon’ vraagt aan de dochter om 750 euro voor een spoedreparatie en vertelt de dochter dat ‘vader gewild zou hebben dat zij hem zou helpen’. Hoewel de dochter van alles probeert om haar ‘broer’ te bellen krijgt zij geen gehoor. Omdat de dochter nog altijd emotioneel zeer geraakt is door het overlijden van haar vader en omdat het appje urgent overkwam besluit zij het geld over te maken.
Omdat ze daarna toch twijfels krijgt, besluit zij de zaak te laten onderzoeken. Uit dit onderzoek blijkt dat de oplichter de rouwadvertentie uit de krant heeft gebruikt. Met gegevens uit deze rouwadvertentie heeft de oplichter een nepaccount aangemaakt op WhatsApp. Als profielfoto gebruikte hij een afbeelding van Facebook. Gelukkig doet de dochter aangifte bij de politie en kan de oplichter worden opgepakt. Hij wordt veroordeeld en moet het geldbedrag inclusief rente terugbetalen.
Gevallen van oplichting, diefstal en identiteitsfraude via WhatsApp zijn het laatste jaar schrikbarend toegenomen, juist in coronatijd. Steeds meer mensen zitten noodgedwongen thuis en communiceren veel vaker digitaal. De vraag is hoe fraude door vindingrijke criminelen te voorkomen. Helemaal uit te sluiten is het niet. Zeker niet als het slachtoffer kwetsbaar is, doodmoe en verkerend in een emotionele rollercoaster. Maar het kan de crimineel wel zo lastig mogelijk worden gemaakt.
De volgende vijf tips kunnen helpen te voorkomen dat u of uw klant het volgende slachtoffer wordt. Maak nooit geld over op basis van alleen een app of mailbericht. Spreek met uw familie af dat er nooit alleen via een berichtendienst geld wordt gevraagd, maar dat er altijd live contact zal moeten zijn. Beveilig uw WhatsApp-account. Rapporteer bij gegronde twijfel het telefoonnummer van de afzender bij WhatsApp. En last but not least, wees terughoudend met het delen van persoonlijke informatie op internet.
Aan het begin van de 16e eeuw schrijft de bekende humanist en filosoof Desiderius Erasmus al wat wij nu vanzelfsprekend vinden: ‘Voorkomen is beter dan genezen’. Het is aan ons om deze wijze woorden in praktijk te brengen. •
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, juli/augustus (7/2021).
Pieter Koster is belastingadviseur bij Profinis Accountants & Adviseurs te Urk.
