Door Barend van de Kraats
Nu we in het staartje van de coronapandemie lijken te zitten, kan zo langzamerhand de balans worden opgemaakt: wat is er blijvend veranderd door deze pandemie? Een aantal uitvaarttrends die al in gang waren gezet, zijn door corona versterkt. Denk – naast erehagen en alternatieven voor het handen schudden – aan online uitvaarten. Het einde van de crisis betekent echter niet dat alles weer naar het oude gaat. Integendeel: online uitvaarten zullen zich op termijn ontwikkelen tot echte ‘hybride’ gebeurtenissen, waarbij online en offline naadloos zijn geïntegreerd.
Want misschien is wel de belangrijkste verandering van deze pandemie dat we (nog) meer online zijn gaan leven. Velen verwachten dat Teams, Facetime en al die andere online mogelijkheden zullen blijven. De ene keer kiezen we voor een fysieke ontmoeting, de andere keer is het handiger om digitaal af te spreken.
Dat heeft ook gevolgen voor uitvaarten. Pre-corona koos men eigenlijk alleen in geval van ziekte of onoverbrugbare afstand voor het online bijwonen van de uitvaart. Inmiddels wordt het al meer geaccepteerd om de stream te volgen als dat beter uitkomt. Misschien gaat het straks zelfs zover dat families een uitnodigingenbeleid hanteren, waarbij sommige mensen fysiek worden uitgenodigd, en anderen digitaal.
Maar het kan nog verder gaan dan dat. De huidige mogelijkheid om online uitvaarten bij te wonen is slechts een eerste stapje in de richting naar een veel fundamentelere verandering, de hybride uitvaart. Er zijn al genoeg – vooral internationale – initiatieven in die richting. Google maar eens op ‘hybrid funeral’.
De hybride uitvaart is meer dan het streamen van de plechtigheid. Bij een stream is de online bezoeker een toeschouwer van een gebeurtenis die elders fysiek plaatsvindt. Bij een hybride uitvaart is de online bezoeker niet alleen toeschouwer, maar echt onderdeel van de plechtigheid, net als de fysiek aanwezigen. Zo kan de online bezoeker een bijdrage leveren aan de uitvaart, door een toespraak te houden of een stuk muziek te spelen. Interactie is het sleutelwoord. Hoogwaardige technologie is de randvoorwaarde.
Het organiseren van een hybride uitvaart is een vak apart. Het is de kunst om twee aparte ervaringen – online en offline – volledig te integreren en hier scherpe regie op te voeren. De entertainment- en cultuursector lopen hierin voorop. Zo maakte theater De Tamboer vorige maand bekend dat het als eerste theater in Nederland met hybride evenementen start. De essentie: ‘het gevoel van fysieke aanwezigheid in De Tamboer’ en ‘mogelijkheden tot interactie tussen de deelnemers’ (of ze nu online of fysiek aanwezig zijn).
Om échte hybride uitvaarten aan te kunnen bieden, zijn investeringen dus noodzakelijk. In techniek, maar ook in mensen, die zich moeten ontwikkelen van uitvaartleiders tot uitvaartregisseurs. Om deze investeringen terug te verdienen, zullen hybride uitvaarten (in het begin) waarschijnlijk hoger geprijsd worden dan fysieke uitvaarten, al dan niet met streammogelijkheid. De vraag is uiteraard of de klant deze hogere prijs wil betalen. De uitvaartleider van nu die de uitvaartregisseur van morgen wil zijn, doet er goed aan deze vraag met een solide businesscase te beantwoorden.
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, oktober (9/2020).
Barend van de Kraats is Associate partner bij The Alignment House.
