Door Barend van de Kraats
Cijfers en feiten zijn over het algemeen een goede basis om bedrijfseconomische beslissingen op te baseren. Ze zorgen voor een gezamenlijk beeld van de markt, en voorkomen dat directies van bedrijven terechtkomen in een ‘battle of opinions’. Maar hoe zit dat als de cijfers een uitzonderlijk patroon laten zien, zoals afgelopen twee jaar het geval was in de uitvaartbranche?
Kijk bijvoorbeeld naar de ontwikkeling van het sterftecijfer. In 2021 was het sterftecijfer opnieuw hoger dan ooit tevoren. In 2020 schoot het aantal overlijdens al omhoog naar 168.357, van 151.815 in het jaar ervoor. De verklaring laat zich raden: corona. De verwachting was dat dit een eenmalige piek zou zijn, maar in 2021 overleden er nóg meer mensen: 170.839.
Deze hoge sterftecijfers, twee jaar op rij, zouden onder normale omstandigheden kunnen duiden op een trendbreuk. Maar uiteraard waren de omstandigheden de afgelopen twee jaar niet normaal. Dat maakt de basis voor strategische beslissingen ogenschijnlijk ook een stuk lastiger.
Stel dat u een crematorium leidt. Na 2015 daalde het aantal crematies per crematorium gestaag. De cijfers bevestigden een beeld dat velen in de branche in de praktijk ook wel zagen: er is sprake van overcapaciteit. In 2020 steeg het aantal crematies per crematorium echter fors, en in 2021 zette die toename door. Zelfs zodanig, dat we inmiddels bijna weer op het niveau van 2016 zitten met gemiddeld ruim 1.000 crematies per crematorium.
Normaal zou een ondernemer na twee jaren van gestage groei wellicht gaan denken aan uitbreiden en investeren. Maar onzeker is of deze groei de komende jaren zal doorzetten. De coronapandemie lijkt immers over haar hoogtepunt heen. Daarnaast zijn er alternatieve vormen van lijkbezorging die snel aan populariteit kunnen winnen. Voor natuurbegraven is dat al het geval, hoewel de aantallen nog relatief klein zijn. Met de komst van de nieuwe uitvaartwet wordt ook resomeren toegestaan in Nederland, en dat is een mogelijke bedreiging voor crematoria.
Uit het onderzoek van UitvaartBranchemonitor (2021) blijkt immers dat ruim de helft van de ondervraagde ondernemers verwacht datresomeren ten koste zal gaan van cremeren. Voor crematoriumexploitanten wel iets om over na te denken. Want wat doet u als resomeren wordt toegestaan? Gaat u dan investeren in een resomator, terwijl u niet zeker weet of het wel echt zal aanslaan? Vooralsnog zijn de succesverhalen uit landen waar resomeren al wel is toegestaan, beperkt. Bovendien verschillen die landen (Canada, VS) in cultureel opzicht zó van Nederland dat een vergelijking sowieso ingewikkeld is.
De vraag is uiteindelijk hoe u als ondernemer omgaat met de beschikbare cijfers en trends. Te veel steunen op de cijfers zorgt voor analyseverlamming. Maar je te veel laten leiden door de onzekerheid van de toekomstige ontwikkelingen zorgt óók voor verlamming. Om dat te doorbreken hebben veel ondernemers gelukkig nog een onmisbare eigenschap: lef. Want ook ‘fact based’ ondernemen kan niet zonder de nodige risicobereidheid.
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, mei (4/2022).
Barend van de Kraats is Associate partner bij The Alignment House.
