Drieduizend jaar geleden werden de machtigste priesters en priesteressen van het oude Egypte begraven in uitzonderlijk fraai beschilderde houten mummiekisten. Deze kisten uit de ondergrondse galerijen van Bab el-Gasus staan centraal in de tentoonstelling ‘Mummiekisten van de Amon-priesters’ (19 april t/m 15 september 2013) in het Rijksmuseum van Oudheden. De expositie vertelt over de dienaren van de Amon-tempels in Thebe, hun verborgen begraafplaats en de ontdekking van dit graf, meer dan 120 jaar geleden. Bijzondere aandacht is er voor de actuele restauratie van de kisten, in samenwerking met de Vaticaanse Musea en het Louvre. Elke week zijn restauratoren in het museum aan het werk te zien en beantwoorden ze vragen van bezoekers. Hun werk is ook te volgen op www.rmo.nl.
De tentoonstelling ‘Mummiekisten van de Amon-priesters’ gaat over de priesters en priesteressen (‘zangeressen’) van Amon in Thebe, die zeer machtig waren in de periode 1069-945 v.Chr. Dit waren de nadagen van de oud-Egyptische beschaving. Het was een periode van politieke instabiliteit, machtsstrijd en sociale wanorde. De eeuwenoude monumentale begraafplaatsen waren niet langer veilig en vielen ten prooi aan plunderaars. Om de mummies van hun overleden tempeldienaren veilig te stellen, begroeven de Amon-priesters ze in de onopvallende, ondergrondse galerijen van Bab el-Gasus (‘de deur van de priesters’). Voor de gebruikelijke rijke versiering van de grafwanden was geen tijd en geen geld. Om de overledenen, ondanks de eenvoud van hun graf, toch de symbolen en spreuken mee te kunnen geven die in het hiernamaals noodzakelijk waren, zijn de houten mummiekisten fraai en kleurrijk beschilderd.
In het graf van Bab el-Gasus zijn in 1891 door Franse egyptologen in totaal 153 sets mummiekisten gevonden. Eind negentiende eeuw zijn die door de Egyptische overheid verdeeld onder zeventien bevriende landen, waaronder Nederland, Frankrijk en Vaticaanstad. Veel kisten verkeren momenteel in slechte conditie: de verf bladdert af en de kleuren zijn vervaagd. Met het internationale ‘Vatican Coffin Project’ bundelen de Vaticaanse Musea, het Louvre en het Rijksmuseum van Oudheden de krachten en expertise om de kisten van Bab el-Gasus met de modernste technieken te onderzoeken en restaureren. De wetenschappers analyseren de afzonderlijke verflagen om de originele kleuren te reconstrueren, onderzoeken oude restauraties uit de vorige eeuw en de pigmenten en schildertechnieken, om de stijl van een kunstenaar of atelier te kunnen herkennen. De database met onderzoeksgegevens van het ‘Vatican Coffin Project’ levert uiteindelijk de informatie die nodig is om de kisten volgens de laatste stand van wetenschap te kunnen restaureren.
De tentoonstelling biedt een kennismaking met de dienaren van Amon, het leven van de priesters en tempelzangeressen, de rituelen rond hun dood en begrafenis, en hun uiteindelijke gang naar internationale musea. Uit de eigen museumcollectie zijn vondsten uit Bab el-Gasus te zien, zoals de kisten, de bijbehorende grafbeeldjes in houten kistjes en 19de-eeuwse correspondentie over de aankomst van de kisten in Leiden. Om het leven en gedachtengoed van de priesters te illustreren, worden ook een bronzen beeld van een priesteres en papyri met religieuze teksten en afbeeldingen getoond. Uit het buitenland, onder meer uit het Louvre en de Vaticaanse Musea, zijn twee mummiekisten en 19de-eeuwse foto’s en aquarellen van de grafvondst te zien. Bijzondere aandacht is er voor het restauratieonderzoek, dat nieuwe informatie oplevert over de geschiedenis van de kisten. Bezoekers kunnen het restauratietraject volgen op films en foto’s en een kijkje nemen bij de restauratoren die wekelijks werken in een atelier in de tentoonstellingszaal.
Het Rijksmuseum van Oudheden kan deelnemen aan het ‘Vatican Coffin Project’ dankzij de jaarlijkse steun van de BankGiro Loterij.
