Door Patty Duijn
Mensen gaan dood. Dat hoort bij het leven. We worden geboren en daarna gaan we op enig moment dood. Dat is wat het leven zo mooi maakt, die ‘Circle of Life’. Die gehele cyclus. Geboren worden, opgroeien, alle levensfases met vallen en opstaan doorlopen, om dan uiteindelijk na een voltooid leven te sterven. En dat je dan op je sterfbed iets kunt zeggen als: ‘Wat heb ik me geliefd gevoeld, wat heb ik een liefde mogen geven en delen. Ik heb door het leven heen mogen groeien, mezelf kunnen ontplooien tot wie ik nu ben. Ik ben mezelf gebleven, en ben mede door de mensen om me heen mooier geworden. Ik heb nergens spijt van.’
Ja, zo zou het mogen zijn voor mij. Dat is mijn wens voor ooit, de complete Circle of Life.
Maar dan die dood. Wat houdt dat eigenlijk in: dood? Daar zijn veel verschillende ideeën en theorieën over. Tot op heden is er niemand teruggekomen om ons te vertellen wat het hiernamaals gaat brengen. De serie Surviving Death op Netflix doet een poging in die richting, maar feit blijft ook hier: een ‘bijna dood’ is geen dood. Dus blijft het hiernamaals een onbekend gebied waar iedereen zijn eigen gedachten over kan hebben.
Dagelijks komen er helaas situaties voor waarbij het niet volgens de bovengenoemde blauwdruk verloopt. Situaties waarin de Circle of Life niet zo mooi rond en voltooid is als in mijn uitgesproken wens. En dan komen wij, medewerkers in de uitvaartbranche, ook om de hoek kijken. Wij stappen midden in die gebroken cirkels. Een omgeving waar de chaos vaak groot is en de ‘waarom-vraag’ hardop huilend wordt gesteld. Het staat symbolisch op ieders voorhoofd geschreven. Situaties rond de dood waar de oneerlijkheid tastbaar is. Denk bijvoorbeeld aan de opa of oma die aan de gevolgen van corona overlijdt. Of aan een jonge ouder die wordt getroffen door een ongeneeslijke ziekte. Denk aan de ogenschijnlijk altijd vrolijke ouder, collega of puber die besloot dat het leven voor diens dierbaren beter zou zijn zonder hem of haar. Of aan dat noodlottige ongeval waarbij het gezegde ‘wrong time, wrong place’ opgaat. Wat te denken van het vroegtijdig overlijden van kinderen? Waarom krijg je vroeg in het leven leukemie en staat de dood in een kamer waar de teddyberen nog in het bed liggen? Waarom dat verkeersongeval met een enthousiast spelend kind dat achter zijn bal aanrent? Waarom sterft een baby’tje van drie dagen oud opeens en waarom wordt dat mooie volmaakte kindje stil geboren? Zoveel cirkels die nog maar net begonnen waren en allesbehalve af. Waarom toch?
Waarom? Dit vraagstuk houdt mij al jaren bezig. Al vanaf de dag dat iemand mij zelf deze boodschap kwam brengen. En zeker ook, omdat ik in de afgelopen jaren in zoveel van deze onvoltooide cirkels mocht stappen om het (mentale) proces te begeleiden. Velen in onze branche zullen het vraagstuk herkennen. En ik stel me voor dat iedereen dit vraagstuk op zijn tijd probeert te beantwoorden. Er zin aan wil geven. Ooit hoorde ik in een film een mooie zin: ‘Het verleden vormt je tot wie je bent in het nu. Je maakt daarna zelf de keus hoe je vervolgens vorm geeft aan de kleur van jouw toekomst.’ Het antwoord op het ‘cirkel-vraagstuk’ zullen we waarschijnlijk nooit krijgen. Persoonlijk probeer ik er zin aan te geven. Misschien is dat wel de motor achter mijn passie om mensen te begeleiden in het ‘natuurlijk omgaan met verlies’. Mijn manier om kleur te geven aan de toekomst van anderen, en die van mezelf.
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, maart (3/2021).
Patty Duijn is rouwdeskundige, uitvaart-begeleider en ‘rouwdoula’ en geeft leiding aan Team Patty Duijn.
