Hoe verwerk je het verlies van een dierbare door zelfdoding, een ongeval, moord, zinloos geweld of een ramp? Hoe práát je daarover? Deze vragen vormden het thema van het succesvolle en uitverkochte Yarden Symposium ‘Afscheid na een niet-natuurlijke dood’. Een bijzondere dag, waarop o.a. Yolande Kleiss voor het eerst vertelde over de impact die de moord op haar 10-jarige dochter Nienke (bekend als de Schiedammer Parkmoord) had op de rest van het gezin. Bezoekers, van nabestaanden, professionals tot belangstellenden, werden diep geraakt.
Het plotselinge verlies van een dierbare na een niet-natuurlijke dood is nog altijd een lastig thema. Zowel voor de nabestaanden als voor andere direct betrokkenen. Hoezeer dit hen emotioneel raakt, bleek uit de vele reacties tijdens en na het Symposium, bijvoorbeeld op Twitter:
‘Je voelt je tekortgeschoten als nabestaande na een zelfmoord, je bent onzichtbaar.’
‘Ademloos en met kippenvel heb ik het verhaal aangehoord van Yolande Kleiss over haar dochter Nienke en de Schiedammer Parkmoord.’
‘Woorden van Viktor Staudt die benen verloor en leven won, ik weet niet of ik zijn boek durf te lezen.’
Programma met veel hoogtepunten
Het Yarden Symposium bood, onder leiding van de sprankelende dagvoorzitter en actrice Marit van Bohemen, een gevarieerd programma met lezingen, theater en praktische workshops. Enkele hoogtepunten:
Kun je weer gelukkig worden na de brute moord op je kind? Yolande Kleiss, moeder van de in 2000 vermoorde Nienke (Schiedammer Parkmoord) vertelde haar persoonlijke verhaal over hoe zij door erkenning, ruimte, respect, symbolen en vertrouwen in plaats van medelijden en (voor)oordelen de kracht hervond om écht weer gelukkig te zijn.
Cobi Nijhuis van de NS vertelde over de maatschappelijke verantwoordelijkheid die het bedrijf neemt op het gebied van nazorg na een zelfdoding of ongeval op het spoor, zowel richting nabestaanden als richting de eigen medewerkers, de machinisten en conducteurs, via het Vangrail programma.
Is rouw na een niet-natuurlijke dood anders? Prof.dr. Paul Boelen, hoogleraar klinische psychologie Universiteit Utrecht, vertelde met grote nuance en respect dat verlies ontstaan na een niet-natuurlijke dood niet erger, maar ánders is dan verlies na een natuurlijke dood: ‘Niet-natuurlijke dood heeft een complexere context met veel bijkomende gevoelens en reacties die minder ruimte laten voor verdriet en verlies. Verlies ontstaan door een niet-natuurlijke dood kan leiden tot een mix van rouw, traumatische stress en depressieve gevoelens. Het is belangrijk dat een nabestaande durft te kijken naar het verlies en actief blijft in plaats van zich terug te trekken (hoe moeilijk ook). Blijf onder de mensen, je hoeft niet direct je werk te hervatten, maar houd contact, al is het maar voor een kopje koffie, is mijn advies. En een belangrijk feit: als mensen toe zijn aan hulp, dan werkt het beter dan te vroeg hulp aanbieden.’
Diana Dobbelman, Geert Hoes, Manouk van der Meulen, Job Bovelander en Marit van Bohemen speelden een gedeelte van de theatervoorstelling Eindeloos, een komisch familiedrama met een lach en een traan over afscheid na zelfdoding binnen het gezin. Na afloop gingen regisseur Johan Verheij en auteurs Viktor Staudt en Renate Dorrestein de dialoog aan met de deelnemers.
’s Middags gaven experts als Floortje Agema (ritueel begeleider bij afscheid), drs. Ine Spee (crisisadviseur bij schokkende gebeurtenissen op school), mr. Jakob van Wielink (trainer en coach bij rouw op het werk) drie praktische workshops over hoe je met dit plotselinge verlies kunt omgaan en hulp kunt bieden binnen het gezin, op school en op het werk. Actrice Janna Fassaert gaf tot slot met een voordracht van het gedicht Die Kind een preview op haar muziek-theatershow 2014/2015.
