Door Patty Duijn
Innovatie, je hoort het woord in onze branche zo vaak vallen. Dat het tegenwoordig allemaal anders kan. Dat het zeker niet meer de geijkte ‘koffie en cake’ is. Vele beurzen worden georganiseerd waarbij op de flyers staat: ‘Persoonlijk afscheid nemen’, met foto’s erbij van Ajax-kisten of flessen met bubbels voor bij de condoleance. Er gaat tegenwoordig zelfs een bus rond waarin je als uitvaartorganisatie kunt leren hoe je ‘guerrillamarketing’ bedrijft op weg naar ‘de uitvaart van de toekomst’. Die vooral wordt gekenmerkt door strategische allianties. Dit past allemaal onder de noemer innovatie. Het woordenboek zegt daarover: een nieuw idee, goed, dienst, proces of combinatie daarvan. Niets tegenin te brengen.
Toch vraag ik me vaak af of dit de ontwikkelingen zijn waar het over zou moeten gaan. Is dit nou de vernieuwing die nodig is? Is dit wat mensen raakt en wat aansluit bij de behoefte van de consument? Natuurlijk is het prachtig dat er steeds meer keuze komt in locaties, auto’s, bloemwerk, consumpties, ballonnen, rouwkaarten, kisten en noem alle producten maar op die bij het organiseren van een afscheidsdag komen kijken. Wat mij betreft draagt dit allemaal bij aan de vorm van de afscheidsdag, maar dat noem ik ‘de buitenkant’. Moet alle vernieuwing nu daarin zitten?
Regelmatig stel ik mezelf die vraag. En telkens weer voel ik weerstand. Is het begeleiden van het proces van afscheid nemen niet veel belangrijker dan de vorm? Zit de waarde niet in de mens en zijn of haar beleving in plaats van in het decor? Zijn we niet te veel bezig met het organiseren van events in plaats van mensen leren natuurlijk met de dood om te gaan, deze echt te beleven? Ik zie onze branche zich liever ontwikkelen in die richting. De aandacht verleggen van nieuwe producten naar de inhoud, focus houden op datgene waar het echt over gaat: mensen begeleiden in het proces van afscheid nemen en hen en hun omgeving goed laten omgaan met de (komende) dood. Hoe kunnen wij daar als branche een bijdrage aan leveren? Wat mij betreft praten we dan pas echt over ‘de uitvaart van de toekomst’.
Misschien moeten wij – die werkzaam zijn in de uitvaartbranche – ons vooral zelf ontwikkelen, veel meer dan er ontwikkeling op productniveau nodig is. Dan is het verbreden van de competenties en het takenpakket van een uitvaartleider van belang om intensiever en vanuit bredere zorg te kunnen begeleiden. Dit alles met als doel: de dood bij het leven te laten horen en mensen weer verder helpen op weg naar hernieuwde levenslust.
De begeleiding kan soms al bij leven beginnen. We kunnen dan samen werken aan een passende manier om met die aankomende dood om te gaan. Met de persoon zelf, met zijn gezin, zijn familie en zeker ook anderen in de directe omgeving. Zodat we in de loop van de tijd, naast alle rimpels die we tegen zijn gekomen in dat proces, toe zijn aan het vormgeven van het afscheid. Als we na het overlijden in alle rust stappen kunnen zetten en kunnen meebewegen met wat er is. Als we dan op de afscheidsdag kunnen anticiperen op alle emoties die er mogen zijn en kunnen afsluiten met een heerlijke kop koffie en cake of een bubbel met kaviaar als dat beter past, dan heb je volgens mij ‘de uitvaart van de toekomst’ te pakken. En als wij dan ook nog mooie nazorg organiseren, dan hebben wij toch het meest innoverende, leukste en mooiste beroep van de wereld?
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, november (10/2019).
Patty Duijn is rouwdeskundige, uitvaart-begeleider en ‘rouwdoula’ en geeft leiding aan Team Patty Duijn.
