Door Patty Duijn
OMA staat als afkorting voor: oordeel, mening en aanname. En ja, het devies is: laat OMA thuis.
Want jouw oordeel, jouw mening of jouw aanname doet er niet toe. Ook niet in ons vak. Althans, niet ongevraagd. Het gaat in ons vak niet over jou. Het gaat over de situatie waarin jij je op dat moment mag bewegen. Het gaat over de mensen in dat systeem. Over hoe zij zich tot het verlies of het overlijden van hun dierbare proberen te verhouden. En welke kleur we zelf meebrengen, is dus niet van belang als daar niet om gevraagd wordt. En zeg eens eerlijk; hoe gaat jou dit af? Hoe reist OMA met jou mee? Je bent immers zelf ook mens van vlees en bloed. Met ervaringen uit het leven. Met overtuigingen verkregen uit een familiesysteem en uit het gezin van herkomst. Interessant dus jezelf hier eerlijk op te bevragen.
Ik weet nog goed in 2009: Komt een vrouw bij de dokter. Een Nederlands filmdrama onder regie van Reinout Oerlemans, gebaseerd op het gelijknamige boek van Kluun. In een notendop: Jong gezin, man, vrouw en kinderen. Vrouw wordt terminaal ziek. Beiden zoeken op hun eigen manier, beiden doen hun best op eigen wijze. Hij wordt verliefd en gaat een buitenechtelijke relatie aan. Hij blijft liefdevol zorgen voor zijn vrouw en zo ontstaan twee levens naast elkaar. Zo in het heel kort de film.
Het was, naar mijn mening, een prachtige film over liefde en over de zoektocht van beide partners ten tijde van verlies. Over hoe ze zelf, en met elkaar, met dit verlies een weg proberen te vinden. Natuurlijk was de film ook bestemd voor ‘verkoop’ in de bioscoopzalen en dus waren hier en daar situaties onder een vergrootglas gelegd. De rode draad, zo leek mij, was klip en klaar: Liefde en de zoektocht naar jezelf en elkaar bij verlies.
In die tijd was ik me nog niet genoeg bewust dat mensen anders naar de wereld kijken. In dit specifieke voorbeeld dat ze anders naar deze film keken dan ik. Vol enthousiasme sprak ik erover op verjaardagen. Hoe prachtig de liefde, de zorg en de zoektocht. Tot mijn grote verbazing kreeg ik forse wind tegen. Men had een oordeel, een mening en een aanname over deze film. Oordeel: hoe kan deze man dit zijn vrouw aandoen? Mening: dat zou ik in zijn situatie echt nooit doen. Aanname: dat is toch geen echte liefde. Ik begreep niets van deze reacties en het verwarde me. Nu, anno 2022, weet ik dat het over projectie gaat. En dat al deze mensen hun eigen angsten en onzekerheden aan het projecteren waren en zo namen ze, vaak onbewust, OMA mee.
In mijn werk als systemisch begeleider bij leven en afscheid kom ik met regelmaat in vergelijkbare situaties. Wie ben ik om er iets van te vinden? Ik zie liefde. Ik zie de zoektocht van partners in en met het verlies en ik mag ze daarin begeleiden op weg naar het maximale resultaat. Ik laat OMA lekker thuis, en jij?
Deze column werd gepubliceerd in Vakblad Uitvaart, september (7/2022).
Patty Duijn is rouwdeskundige, uitvaart-begeleider en ‘rouwdoula’ en geeft leiding aan Team Patty Duijn.
