Onderzoek aan een prehistorische grafheuvel in Oss heeft een bijzonder begrafenisritueel aan het licht gebracht. Tijdens het ritueel werden de eigendommen van de dode ontmanteld, waarna ze samen met de dode op een brandstapel eindigden. Vervolgens werden de resten daarvan overhoop gegooid en ging een deel het graf in. De rouwenden namen bepaalde onderdelen en stukken van de dode zelf met zich mee. Deze ontdekking van NWO-onderzoeker David Fontijn en zijn collega’s werpt nieuw licht op de Nederlandse geschiedenis van 2800 jaar geleden.
Ingeklemd tussen drie snelwegen ligt in Oss een serie grafheuvels van duizenden jaren oud. Een van die graven lijkt nu te bewijzen dat de Nederlandse elite helemaal niet armer was dan de Centraal-Europese gelijken. Tot nu toe was dat de dominante theorie omdat in Nederlandse ‘vorstengraven’ vaak alleen maar onderdelen van kostbaarheden liggen. Bijvoorbeeld geen hele wagen, maar alleen een juk. Het onderzoek van het team van Fontijn wijst er echter op dat de kostbaarheden juist bewust vernietigd werden. Bovendien namen de rouwenden delen van de dode en de kostbaarheden mee, zoals in de middeleeuwen relikwieën werden bewaard. De dode onderging door de vernietiging als het ware een transformatie en werd door de verdeling van de resten een tastbaar stuk geschiedenis.
25 jaar jong
In de onderzochte grafheuvel lag een ongeveer 25-jarige man. De uitzonderlijke begrafenis laat zien dat hij een bijzondere rol moet hebben gehad in de samenleving. Hij werd samen met een rijkelijk met brons versierd juk van een wagen en een paardentuig afkomstig uit Centraal-Europa begraven. Zijn grafheuvel had een diameter van ruim 40 meter en was twee meter hoog.
De opgraving in Oss moest worden uitgevoerd in verband met de aanleg van een snelweg. De enorme grafheuvel werd door de archeologen in grote blokken verdeeld. Vervolgens werden de blokken in hun geheel gelicht en naar het laboratorium gebracht voor onderzoek. Dankzij deze methode wisten de onderzoekers onder andere honderden bronzen klemmetjes – onderdeel van het paardentuig – uit het graf te verzamelen. Door dit gedetailleerde onderzoek konden de archeologen nauwkeurig reconstrueren hoe het begrafenisritueel stapje voor stapje werd uitgevoerd.
Verandering door vernietiging
De blootlegging van het graf en het onderzoek dat daarna kwam, wordt door David Fontijn beschreven in zijn net verschenen boek Transformation through Destruction. Een deel van de objecten uit het graf zijn te bezichtigen in het Rijksmuseum van Oudheden.
Archeologen van de Universiteit Leiden voerden het onderzoek uit in het kader van het NWO-project Ancestral Mounds, in samenwerking met de Technische Universiteit Delft.
Over NWO
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een budget van ruim 500 miljoen euro per jaar een van de grootste wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO stimuleert kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en financieren. NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang, geeft mede richting aan het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar. Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland. Dankzij financiering van NWO kunnen meer dan 5000 wetenschappers onderzoek doen.
