De traditie van het ‘noaberschap’ verdwijnt steeds meer. Dat komt onder andere doordat steeds meer mensen een uitvaartverzekering hebben. Dat staat in een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau over het platteland.
Plattelanders
Vandaag verscheen het SCP-rapport ‘Het beste van twee werelden. Plattelanders over hun leven op het platteland’. Uit het rapport blijkt dat veel plattelanders zich zorgen maken over het verdwijnen van voorzieningen. Plattelandsbewoners hebben nog altijd een sociaal netwerk op lokaal niveau, maar de banden zijn losser en selectiever geworden. Men staat nog steeds voor elkaar klaar, maar deze hulp gaat minder ver en is meer vrijblijvend dan voorheen.
‘Noaberschap’
De traditie van het noaberschap overleefd nog hier en daar, bijvoorbeeld in Twente. Maar door veranderingen, bijvoorbeeld in de agrarische bedrijfsvoering, maar ook het toenemende gebruik van verzekeringen, blijft de hulp tegenwoordig beperkt tot kleine diensten. Het rapport daarover:
Een specifieke traditie die zijn oorsprong in de agrarische samenleving in Oost-Nederland heeft, is het noaberschap, wat vertaald kan worden als ‘burenhulp’ of ‘bijstand’ (Hospers en Van Lochem 2002). Binnen deze traditie waren buren van oudsher met elkaar verbonden in rollen als noodnoabers en gewone noabers. Een uitgebreid stelsel van regels schreef vrij precies voor wie in welke situatie welke hulp aan wie moest verlenen. Op momenten dat hulp nodig was, bijvoorbeeld bij een geboorte of overlijden, kon er dus altijd op de buren worden gerekend, waardoor de traditie de functie had van een verzekering. Op sommige plekken in het buitengebied van Twente doet het noaberschap zich nog altijd gelden. Een vrouw vertelt over haar ervaring bij het overlijden van haar oma:
‘Dat vond ik heel hartverwarmend om te zien, want zo ken ik dat niet, ik bedoel, zo woon ik niet. Het schrijven van de kaarten, het dragen van de kist, het dicht nagelen van de kist, zoveel dingen en er was voor mijn moeder en haar zus en haar broers zoveel tijd om echt bezig te zijn met die rouw, met dat hun moeder was overleden. De rompslomp deden de buren, prachtig.’
(vrouwen Twente)
Sommige nieuwe bewoners staan open voor de tradities en gaan zelf noaber-relaties aan, maar toch is de traditie duidelijk afgezwakt. Oorspronkelijke bewoners nemen het minder nauw met de regels, bijvoorbeeld omdat verzekeringen hebben. Veel nieuwe bewoners voelen de traditie niet goed aan, of kiezen ervoor niet aan de verwachtingen te voldoen.
Het rapport is hier te vinden.
© Uitvaart Media – Overname van artikelen of gedeelten van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever.
