Een graf graven kost soms wel € 3.000,00, terwijl het elders voor € 68,00 ook kan. Gemiddeld stegen vorig jaar de gemeentelijke grafkosten drie keer zoveel als de jaarinflatie. Voor veel gemeenten zijn de grafkosten, waar het publiek weinig acht op slaat, niet meer dan een begrotingspost. Dus ze kunnen meer omhoog dan andere begrotingsposten. Andere gemeenten streven naar een kostendekkende begraafplaats begroting. Terwijl bijvoorbeeld de gemeentelijke sportvelden voor 75% of minder kostendekkend in de begroting staan.
NARDUS, de belangenorganisatie van samenwerkende uitvaartorganisaties signaleert jaar op jaar een onbalans in de verhogingen van de gemeentelijke grafrechten. Er ontstaat een beeld van willekeur, waarbij de relatie tussen de begrafenis, het graf en de exploitatiekosten vaak ver te zoeken is.
Bij Nardus zijn ruim 400 lokale uitvaartverenigingen aangesloten, die werken met vrijwilligers en zonder winstoogmerk. Houdt de uitvaart persoonlijk en lokaal en houdt de kosten laag is de insteek van deze verenigingen. In veel dorpen bestaan deze uitvaartverenigingen nog steeds, vaak al vele (soms meer dan 100) jaren. Zij zijn ontstaan uit het traditionele noaberschap.
Het verschil tussen de hoogste en laagste gemeentelijke leges voor grafrechten is € 6.500,00. Dit blijkt uit een recent onderzoek naar de gemeentelijke grafrechten, uitgevoerd door Dela. Ook het grafrechten onderzoek 2012 van de LOB (Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen) komt tot vergelijkbare conclusies. Niet alleen het basis tarief speelt daarin een belangrijke rol, vooral ook het aantal jaren grafrecht dat door het tarief gedekt is. Ook de jaarlijkse, vaak verplichte, onderhoudskosten tellen flink mee.
Op basis van het onderzoek van Dela is er in de verschillende media aandacht geweest voor de hoge grafrechten, doch wat gebeurt daarmee als het nieuwtje van het onderzoek weer is weggeëbd? Nardus roept gemeenten op een meer samenhangend en gemeenschappelijk beleid op dit gebied te voeren. De Vereniging Nederlandse Gemeenten kan daar een leidende rol in spelen door richtlijnen op te stellen. Het is maatschappelijk onaanvaardbaar als plaatselijke vrijwilligers zich verenigen en inzetten voor een persoonlijke uitvaart tegen lage kosten, terwijl lokale overheden die “maatschappelijke participatie” hoog in het vaandel hebben gezet de kosten steeds meer opdrijven. Wat blijft er dan over van het samen doen, van de participatie maatschappij?
Nardus roept haar leden op om kritisch naar de voor hen geldende begrafenisverordening te kijken en hierover in gesprek te gaan met hun plaatselijke bestuurders om zodoende te komen tot reële gemeentelijke grafkosten die in verhouding staan tot het hiervoor geldende landelijke gemiddelde.
